Praktijkgericht onderzoek

Visie op onderzoek

We streven ernaar de belangrijkste partner te zijn van bedrijven en instellingen in Noord-Nederland op het gebied van praktijkgerichte kennis. Daarmee willen we bijdragen aan de innovatie van de regionale kenniseconomie.

Ons praktijkgerichte onderzoek is intensief verbonden met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties in de regio. We staan hand in hand met andere kennisinstellingen in Nederland en Europa. Onze onderzoeksprojecten zijn gebaseerd op concrete vragen uit de beroepspraktijk. Het belangrijkste doel van het praktijkgerichte onderzoek is kennisvalorisatie, oftewel: het creëren van maatschappelijke waarde uit kennis. Dit krijgt vorm in innovatieve oplossingen voor maatschappelijke problemen. Deze oplossingen leiden tot vernieuwing in de beroepspraktijk en tot nieuwe producten, diensten en nieuwe bedrijvigheid, zoals start-ups en scale-ups van bestaande bedrijven.

Betrokkenheid van studenten

Onderzoek maakt integraal deel uit van al onze opleidingen, onder meer door de leerlijn onderzoek binnen alle opleidingen. Studenten zijn via een onderzoeksproject, stage of afstudeerproject veelvuldig betrokken bij projecten waarin onderwijs, onderzoek en werkveld gezamenlijk een praktijkprobleem aanpakken. Deze vinden plaats binnen de kenniscentra en Centres of Expertise van onze hogeschool. De integrale projecten hierin komen onder verschillende noemers voor, zoals innovatiewerkplaatsen, kenniswerkplaatsen, ontwerpateliers en professionele leeromgevingen.

 

Zie bijlagen praktijkgericht onderzoek

- financieel overzicht valorisatie

Kennis- en expertisecentra

We voeren in verschillende constructies praktijkgericht onderzoek uit.

Ons praktijkgerichte onderzoek vindt plaats in drie Centres of Expertise en drie kenniscentra, waarin de krachten van de lectoraten en de schools zijn gebundeld:

  • Centre of Expertise Energy
  • Centre of Expertise Healthy Ageing
  • Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap
  • Kenniscentrum Kunst & Samenleving
  • Kenniscentrum NoorderRuimte
  • Kenniscentrum Biobased Economy​​​​​​

Daarnaast is er een zelfstandig lectoraat:

  • Lectoraat Excellentie in Hoger Onderwijs en Samenleving

In 2017 werden twee nieuwe lectoraten ingesteld en een nieuwe lector aangesteld:

  • Communication, Behaviour and the Sustainable Society (bij het Centre of Expertise Energy)
  • Integrale Aanpak Kindermishandeling (bij het Centre of Expertise Healthy Ageing)
  • Binnen het lectoraat Biobased Ingredients and Materials (bij het kenniscentrum BioBased Economy) werd een nieuwe lector aangesteld op het vakgebied Biobased Chemistry.

De volgende lectoraten werden beëindigd:

  • Asian Business Strategies (Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap)
  • Leiderschap in Social Sourcing

Centre of Expertise Energy

Energy Academy Europe en New Energy Coalition

De Energy Academy Europe (EAE) is een initiatief dat we hebben opgezet samen met de Rijksuniversiteit Groningen, bedrijven en overheden. In EAE is al het nieuwe energieonderwijs en -onderzoek gebundeld. De EAE ontwikkelt faciliteiten voor grootschalig onderzoek naar energiegebruik en -beleving (EnergySense). Ook stimuleert het ondernemerschap in energietransitie, via het Startup Fast Track-programma voor startende ondernemers.

Vanuit het Centre of Expertise Energy geven we binnen de EAE vorm aan het praktijkgerichte onderzoek en onderwijs op het gebied van energie. Hierbij zijn kenniscentra, lectoraten, opleidingen, studenten en docenten betrokken. Dit gebeurt mede vanuit het EAE-gebouw op de Zernike Campus. Het EAE-gebouw geldt als het meest duurzame onderwijsgebouw in Nederland.

De Energy Academy Europe is in het najaar van 2017 gefuseerd met Energy Valley en het Energy Delta Institute tot de New Energy Coalition. New Energy Coalition is opgericht om in een brede coalitie met kennisinstellingen een wezenlijke bijdrage te leveren aan de energietransitie, zowel op nationaal als internationaal niveau.

Kernlectoraten

Een belangrijk deel van ons energieonderzoek wordt gedaan door en vanuit de kernlectoraten van het Centre of Expertise Energy. Dat zijn de lectoraten Energietransitie, Life Sciences & Renewable Energy, Energietransitie & Netwerken, Energie & Recht, Duurzame LNG Technologie, Communication, Behaviour & the Sustainable Society en de onderzoeksgroep Energie & Gedrag.

EUREC-masteropleidingen

De thema’s van de EUREC-masteropleidingen sluiten goed aan op de thema’s van het energieonderzoek, bijvoorbeeld de nieuwe master Sustainable Energy System Management op Hybridesystemen en de specialisatie Sustainable Fuel Systems, aansluitend op Alternative Gasses. Het achterliggende Eurec Master consortium netwerk van 42 research instituten is belangrijk om partners voor projecten te kunnen vinden.

Energie-innovatie

EnTranCe, onze energieproeftuin, verwelkomde in 2017 twee nieuwe bedrijven op het terrein. Daarmee is het aantal op EnTranCe gevestigde bedrijven gegroeid naar tien. Deze bedrijven zijn (nauw) verbonden aan het hier aanwezige netwerk van professionals, onderzoekers en studenten.

Daarnaast vestigden zich op het EnTranCe-terrein innovatiehubs op aanpalende gebieden. Voorbeelden hiervan zijn het Zernike Advanced Processing facility (ZAP), het 5G-lab en BuildinG, het innovatiecentrum voor aardbevingsbestendig bouwen.

In 2017 brachten we 9 nieuwe energie-start-ups voort. Sinds de start van het Centre of Expertise Energy zijn in totaal 67 nieuwe energiebedrijven vanuit onze hogeschool ontstaan. Een aantal van die bedrijven is gevestigd op EnTranCe.

In 2017 brachten tientallen delegaties van bedrijven, organisaties en overheden uit binnen- en buitenland bezoeken aan EnTranCe. Partners en andere organisaties maken veelvuldig gebruik van EnTranCe en de EnergyBarn als locaties voor uiteenlopende bijeenkomsten en evenementen op het gebied van duurzaamheid, innovatie en energietransitie. Bij events op EnTranCe waren in 2017 in totaal ruim 11.000 bezoekers aanwezig (8.800 EnergyBarn; 2.850 EnTranCe).

Innovatiewerkplaats Energy Transition Community

De innovatiewerkplaats Energy Transition Community (ETC) op EnTranCe brengt studenten uit diverse opleidingen samen. Zij werken gedurende een semester aan opdrachten uit het energiewerkveld. De Energy Transition Community was ook betrokken bij de uitvoering van de energie-minoren Smart Energy, Energy & Society en Community for Law and Energy Research.

Het Centre of Expertise Energy fungeert ook in de verschillende schools als opdrachtgever voor stages en afstudeerprojecten op het gebied van energie.

Centre of Expertise Healthy Ageing

Het Centre of Expertise Healthy Ageing, opgericht in 2013, verbindt alles wat er binnen de hogeschool plaatsvindt aan onderzoek, onderwijs en ondernemerschap op het gebied van Healthy Ageing. Hiermee draagt het bij aan het versterken van ons profiel.

Het Centre of Expertise Healthy Ageing is een toekomstbestendig netwerk waarin we samenwerken aan praktijkgerichte innovaties in zorg en welzijn. Deze innovaties zijn nodig vanwege de vergrijzing, de toenemende kosten van de zorg, de decentralisering en de steeds grotere invloed van nieuwe technologie. In het Centre of Expertise zetten we een productieve publiek-private samenwerking op om deze innovaties te realiseren. Subsidie van het ministerie van OCW heeft aan deze publiek-private samenwerking een sterke impuls gegeven. Deze samenwerking had in 2016 en 2017 een omvang van 3 tot 4 miljoen euro per jaar, inclusief de 1 miljoen euro subsidie van OCW. Daarnaast is binnen onze hogeschool, maar buiten het Centre of Expertise, nog eens ruim 3 miljoen euro geïnvesteerd in onderzoek en reguliere onderwijsactiviteiten en 1 miljoen euro in contractactiviteiten en Leven Lang Leren.

In november hadden we een geslaagd jaarsymposium met meer dan 250 deelnemers. Key note speakers waren Pauline Meurs en Hedy d’Ancona. Eind 2017 hebben we een nieuwe publicatie over het speerpunt Healthy Ageing uitgebracht, in het Nederlands en het Engels.

Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap

Vanaf 1 september 2016 zijn de krachten van de lectoraten van het Kenniscentrum Ondernemerschap en het Kenniscentrum Arbeid gebundeld in het Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap. Dit is de centrale plek binnen de hogeschool waar hoofdlijnen worden uitgezet, initiatieven worden ontplooid en krachten worden gebundeld voor het speerpunt ondernemerschap.

Tijdens de opening van het hogeschooljaar 2016/2017 op 6 september 2016 werd het Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap geïntroduceerd door collegevoorzitter Henk Pijlman. Het centrum is vernoemd naar de vice-voorzitter van het College van Bestuur, die op 14 januari 2016 overleed. Marian van Os heeft veel bijgedragen aan het succes van de hogeschool op het gebied van ondernemerschap en onderzoek. Het gebruik van haar naam in het Centrum voor Ondernemerschap is een eerbetoon aan wat ze heeft betekend voor de Hanzehogeschool. Zonder haar had de Hanzehogeschool de huidige toppositie niet gehad.

Professionele ondernemers én ondernemende professionals

Het thema ondernemerschap heeft zich de afgelopen jaren binnen de Hanzehogeschool Groningen stevig ontwikkeld. Voor schools en opleidingen is professioneel advies beschikbaar bij het inrichten van intracurriculaire onderdelen, gericht op het versterken van ondernemerschap. Er is een aanbod aan awareness-sessies, gastcolleges, workshops voor ondernemende professionals en starters, coaching, incubatie en monitoring. In het 'Groninger model voor ondernemerschapsonderwijs en ondersteuning' is er een route op maat richting ondernemerschap voor elke student en voor elke studie, de zogenoemde 'Gouden Route.’ Het Groninger model en de Gouden Route zorgen voor een stevige inbedding van ondernemerschap in het onderwijs. Studenten kunnen zich ontwikkelen tot professionele ondernemers én ondernemende professionals dankzij een breed scala aan ondernemerschapsminoren, de mogelijkheid om af te studeren op je eigen bedrijf of door gebruik te maken van de topondernemersregeling.

Innovatiewerkplaatsen

Innovatiewerkplaats Digital Society Hub

De Digital Society Hub is een innovatiewerkplaats waarin studenten, bedrijven, docenten en onderzoekers samenwerken aan innovaties in de ICT en aan innovaties met ICT in de zorg, energie, mobiliteit, leefbaarheid en landbouw, inclusief de hieraan gerelateerde vraagstukken over design en communicatie.

Innovatiewerkplaats Krachtig MKB

In de innovatiewerkplaats Krachtig MKB komen onderwijs, onderzoek en midden- en kleinbedrijf samen om te werken aan duurzame en innovatieve oplossingen voor de regio. Via de innovatiewerkplaats Krachtig MKB spelen we ook een belangrijke rol in de Gebiedscoöperatie Westerkwartier: een vernieuwend businessmodel voor regionaal mkb, namelijk coöperatief ondernemen. Onze onderzoekers en studenten helpen lokale ondernemers onder meer met het vormen van een slimme regionale voedselketen.

Kenniscentrum Kunst & Samenleving

Binnen het kenniscentrum Kunst & Samenleving  wordt onderzoek gedaan naar nieuwe praktijken voor kunstenaars en musici door de kunsten te verbinden aan andere disciplines. Vanuit deze multidisciplinaire benadering doen de lectoraten innovatief onderzoek met interne en externe partners.

Het Kenniscentrum Kunst & Samenleving ontwikkelt contextspecifieke onderzoeks-leeromgevingen, waarin studenten, maatschappelijke partners, docent-onderzoekers en lectoren samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken.

Binnen het kenniscentrum lopen negen promotietrajecten met de kunst als onderwerp. Er zijn ruim 40 onderzoekers actief op dit gebied. Het kenniscentrum onderzoekt en ontwikkelt nieuwe artistieke praktijken, in verbinding met uiteenlopende sectoren in de samenleving. De focus ligt op ‘societal challenges’, oftewel grote en hardnekkige problemen waar onze samenleving zich voor gesteld weet.

De multidisciplinaire benadering en netwerkvorming is van belang voor het ontwikkelen van maatschappelijk betekenisvolle rollen van kunstenaars en musici. Kenniscentrum Kunst & Samenleving werkt zowel binnen de kunsten (cross arts) als buiten de kunsten (cross sector). Binnen de onderzoeksprojecten werken studenten, maatschappelijke partners, docent-onderzoekers en lectoren samen aan maatschappelijke vraagstukken, waarbij onderzocht wordt wat de veranderkracht van de kunsten is. De onderzoeksresultaten worden zowel gepresenteerd binnen de specifieke sociale context waarin ze ontstaan zijn, als binnen onze hogeschool. We illustreren dit aan de hand van een aantal belangrijke activiteiten en ontwikkelingen in 2017.

Innovatiewerkplaatsen

Healthy Ageing & de Kunsten

In 2017 is een doorstart gemaakt met de innovatiewerkplaats Healthy Ageing & de Kunsten. De innovatiewerkplaats is bedoeld voor initiatieven door, voor en met actieve en kwetsbare ouderen, die op hun eigen manier een bijdrage leveren aan goed oud worden. De innovatiewerkplaats is opgezet door het Centre of Expertise Healthy Ageing, in samenwerking met VRIJDAG, en gefinancierd door de Gemeente Groningen, Provincie Groningen en Fonds voor Cultuurparticipatie: Groningen als Age Friendly Region.

In september 2017 is vanuit de innovatiewerkplaats het festival De kunst van het ouder worden georganiseerd. Hierin werden de verschillende projecten en initiatieven rondom kunst en ouderen getoond.

Hemp Design factory

Deze innovatiewerkplaats is een samenwerking tussen Academie Minerva, Life Sciences & Technology en Kenniscentrum Kunst & Samenleving, waarin studenten vanuit verschillende disciplines werken aan waardecreatie in Oost-Groningen door de toepassing van hennep als biobased materiaal en Design. Vanuit vormgeving worden nieuwe toepassingen ontwikkeld met hennep. In 2017 is festivalgras een van de producten die ontwikkeld en getest op twee festivals in het noorden.

Innovatiewerkplaatsen Lucia Marthas

Sinds twee jaar zijn er binnen de opleidingen van Lucia Marthas Institute for Performing Arts innovatiewerkplaatsen. Hierin laten we onderwijs, onderzoek en werkveld samensmelten. De innovatiewerkplaatsen zijn tijdens de laatste lesperiode van het opleidingsjaar (periode E). Hierin ontstaan nieuwe werken, die vaak een maatschappelijk thema hebben. Zo hebben studenten van Lucia Marthas in 2017 samen met choreografen een educatieve voorstelling gecreëerd over klimaatverandering.

Repertoire van oude meesters wordt bekeken in het licht van het huidige maatschappelijke klimaat. Studenten bogen zich daarbij over de vraag hoe je de essentie van een meesterwerk kunt bewaren, terwijl je het tegelijkertijd naar het nu trekt.

Onze studenten en docenten hebben samen met studenten en docenten van onze internationale partners onderzoek gedaan naar het ontwikkelen van nieuw curriculum.

Binnen het project PARD (Performing Art Research and Development) doen onze studenten van de docentenopleiding onderzoek binnen de educatieve praktijk. Zij betrekken in hun onderzoek middelbare scholen en ontwikkelen voor hen nieuwe curricula op het gebied van de performing arts.

Onderzoeksgroep Kunsteducatie
De Onderzoeksgroep Kunsteducatie is in het schooljaar 2016-2017 opgericht om de kwaliteit van het kunstonderwijs in het basis- en voortgezet onderwijs te verbeteren. Docent-onderzoekers van de opleidingen Docent Beeldend Kunst & Vormgeving, Master Kunsteducatie, Docent Muziek en de Pedagogische Academie werken samen met het lectoraat Integraal Jeugdbeleid van het Centre of Expertise Healthy Ageing in het programma ‘Curious Minds-Kunsteducatie’. Dat richt zich op de vraag hoe de talenten van kinderen in het beeldend onderwijs gestimuleerd kunnen worden.

Kenniscentrum NoorderRuimte

Multidisciplinair onderzoek

Kenniscentrum NoorderRuimte hecht veel waarde aan multidisciplinair onderzoek. Dat betekent dat studenten van veel verschillende opleidingen binnen een team onderzoek doen. Daarbinnen hebben alle studenten hun eigen deelonderzoek gericht op hun eigen expertise. Dit komt het onderzoek en zeker ook de studenten ten goede. Ieder semester zijn er studenten van minstens vijftien opleidingen als junior-onderzoeker actief.

Het studentenonderzoek richt zich op de vier NoorderRuimte-thema’s: Aardbevingen, Krimp, Duurzaamheid & Overvloed en Gezondheid & Welzijn.

Alle inzet van studenten in het Kenniscentrum NoorderRuimte wordt georganiseerd door bureau NoorderRuimte (bNR). bNR bemiddelt tussen interne en externe opdrachtgevers en studenten, regelt de toelating van studenten en coacht de studenten tijdens hun periode bij het kenniscentrum. Alle opdrachten zijn afkomstig van een externe én een interne opdrachtgever. De externe opdrachtgever is iemand uit het werkveld. De interne opdrachtgever is een lector, promovendus of onderzoeker van Kenniscentrum NoorderRuimte. Op deze wijze wordt de verbinding met het meerjarige onderzoeksprogramma gelegd.

Kenniscentrum Biobased Economy

Sinds een jaar beschikt onze hogeschool over een zesde kenniscentrum: het Kenniscentrum Biobased Economy. Als hogeschool willen wij bijdragen aan een gezonde en duurzame samenleving en de kracht van Noord-Nederland benutten en versterken. Het kenniscentrum Biobased Economy integreert en deelt kunde en kennis van de circulaire biobased economie.

Binnen het kenniscentrum werken lectoren, promovendi, docenten en studenten samen met het mkb en grotere bedrijven. Toegepast onderzoek wordt uitgevoerd en kennis wordt gedeeld om nieuwe producten, processen, human capital en bedrijvigheid te ontwikkelen. Deze sluiten aan op de vraag van de markt, soms al voordat de samenleving en de markt deze vraag zelf formuleren.

ZAP Groningen

Een belangrijke leer-werkomgeving voor het Kenniscentrum Biobased Economy is de innovatieve Zernike Advanced Processing (ZAP) faciliteit. ZAP Groningen is een semi-industriële omgeving waarin kennisinstellingen en (mkb-)bedrijven samenwerken aan innovatieve oplossingen voor de biobased economie. Ondernemers maken graag gebruik van ZAP Groningen om hun ideeën en processen op te schalen naar ‘proof of concept’ (TRL 4-6). Zo kunnen ze de marktpotentie testen.

Resultaten praktijkgericht onderzoek

Ondersteuning van onderzoek

In 2017 is het nieuwe plan Ruimte voor Kennis vastgesteld, over de doorontwikkeling van het praktijkgerichte onderzoek aan onze hogeschool. We zien dit als start van een beweging: de kernambitie en de uitgangspunten moeten nu vorm en inhoud gaan krijgen binnen de schools, kenniscentra en Centres of Expertise.

Om de ondersteuning verder te verbeteren, hebben de stafdiensten hun onderlinge samenwerking geïntensiveerd. Zo is er het research support overleg, waarin medewerkers van de stafbureaus Informatisering, Financieel-Economische Zaken, Marketing & Communicatie, Human Resources en Onderwijs en Onderzoek werken aan ondersteuning op maat voor de kenniscentra en Centres of Expertise. Ook is de Hanze Ethische Adviescommissie (HEAC) opgericht.

Op initiatief van het Centre of Energy is het PRO-model ontwikkeld en gepubliceerd. Dit model laat zien via welke stappen een onderzoek bijdraagt aan een uiteindelijke verandering in de praktijk.

Onderzoek op het gebied van de zwaartepunten

Ook in het onderzoek ligt onze focus op de zwaartepunten Energie, Healthy Ageing, Ondernemerschap, Kunsten en Honours.

Onderzoek op het gebied van Energie

Het onderzoek op het gebied van Energie spitst zich toe op:

  • ontwikkeling en management van hybride energysystemen;
  • alternatieve (bio)gassen en duurzame brandstoffen;
  • energie en gedrag: draagvlak en communicatie;
  • de nieuwe (energie)economie: arbeidsmarkt en juridische aspecten van energietransitie;
  • duurzame gemeenschappen en lokale initiatieven.

Bij alle onderzoeken zijn lectoren en (docent)onderzoekers betrokken. Meestal nemen er ook studenten deel aan onderdelen van het onderzoek, in het kader van het energieonderwijs. Daarnaast werkten in studiejaar 2016/2017 elf promovendi aan promotieonderzoek op het gebied van (duurzame) energie.

Ook bij onze andere kenniscentra wordt promotieonderzoek gedaan naar energiegerelateerde onderwerpen. Dit geldt vooral voor de kenniscentra NoorderRuimte en het Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap. Hier zijn nog eens twaalf promovendi bezig. 

In 2017 hebben we enkele onderzoeksprojecten afgerond, waaronder Flexiheat. Dat was een onderzoeksproject met als doel sneller en efficiënter warmtenetten te realiseren voor industriële gebruikers. Aan de hand van nieuwe businessmodellen zijn vraag en aanbod van gebruikers van warmte en warmtebronnen slimmer op elkaar aangesloten.

Een voorbeeld van nieuw gestart onderzoek is het Horizon 2020-project Store & Go. Dit project is erop gericht om Power-to-Gas (PtG) technologie te integreren in het toekomstige Europese energiesysteem. We werken hierbij in een consortium van 20 netwerkorganisaties en bedrijven uit heel Europa.

Verder werkten we in 2017 mee aan diverse projecten die gesubsidieerd zijn vanuit de Topsector Energie.

Instrumenten uit onderzoek

Vanuit het onderzoek naar lokale energie-initiatieven zijn in 2017 verschillende instrumenten ontwikkeld om overheden, organisaties en coöperaties te ondersteunen. Voorbeelden zijn:

  • EnergyGame: de We Energy Game is ontwikkeld in het kader van promotieonderzoek om energiecoöperaties en stakeholders inzicht te geven in de mogelijkheden van energietransitie;
  • Acties Speur de Energieslurper, Check je Warmtelek en Is je CV oké, ten behoeve van bewonersparticipatie en bewustwording;
  • Testen energiedisplays, gebruikersonderzoek en doorontwikkeling van goedkopere alternatieven;
  • EnergieScan voor dorpen en regio’s.

Betrokkenheid studenten

Vanuit diverse studierichtingen en gedurende verschillende leerjaren doen studenten mee aan energieonderzoek. Zij zijn betrokken bij onderzoeksprojecten van lectoren en (docent)onderzoekers en voeren deelonderzoek uit, voor stages of afstuderen. In 2017 werkten 791 studenten aan energieonderzoeksprojecten op het gebied van duurzame huishoudens en gebouwen, energie-innovaties en duurzame mobiliteit. De studenten komen onder andere van de opleidingen International Communication, HBO-ICT, Bedrijfskunde MER en Elektrotechniek. Studenten presenteren de resultaten van hun onderzoeksprojecten op het halfjaarlijkse Final Symposium van het ETC aan andere studenten, onderzoekers en opdrachtgevers/bedrijven.

Zie bijlagen praktijkgericht onderzoek

- resultaten van het Centre of Expertise Energy

Onderzoek op het gebied van Healthy Ageing

Binnen onze hogeschool zijn er bij het Centre of Expertise Healthy Ageing en samenwerkende kenniscentra achtentwintig lectoraten, waar Healthy Ageing een belangrijk thema is. Er lopen ongeveer dertig promotietrajecten over dit onderwerp en er zijn ruim honderd onderzoekers op dit gebied actief.

Onderzoeksprojecten

Hieronder een greep uit de onderzoeksprojecten in 2017.

FAITH

Ouderen hebben bij een stijgende leeftijd een grotere kans op frailty (kwetsbaarheid). Al bij kleine verstoringen op fysiek, cognitief en sociaal vlak kunnen ernstige complicaties ontstaan, zoals valincidenten, ziekenhuisopname en vroegtijdig overlijden. Vanwege de ernstige zorgafhankelijkheid is het van groot belang frailty te voorkomen. In FAITH (Frailty by Assessment, lntervention and Technology towards Health) bundelt een groot aantal partijen uit Noord-Nederland hun expertise en ervaringen op het gebied van frailty. We werken hierin onder andere samen met de NHL Hogeschool en NHL Stenden. Doel is te komen tot meer inzicht, praktijkgerichte kennis en een doelmatige toepassing daarvan in een gepersonaliseerde aanpak. Het achtjarig programma gericht op onderzoeksondersteuning is in 2017 voorbereid en gaat in januari 2018 van start.

COP4HL

Het Europese project Communities of Practice for Healthy Lifestyle (COP4HL) richt zich op het verbeteren van de gezondheid van Europese burgers, door het stimuleren van een actieve en gezonde leefstijl. Samen met de gemeente Groningen bekijken we binnen dit project hoe de openbare ruimte ‘beweegvriendelijk’ kan worden ingericht. Pilot is de fysieke en sociale inrichting van de openbare ruimte in de wijk Europapark. Samen met de gemeente, Sweco, Plaza Sportiva en de bewoners willen we parken, loop- en fietsroutes en sport- en spelvoorzieningen ontwikkelen die bewoners frequent gaan gebruiken. Het Erasmus+/Knowledge Alliance2 wees een subsidie toe voor het project. Hiermee zijn we de eerste hogeschool in Nederland die een dergelijke aanvraag gehonoreerd heeft gekregen. Op Europees niveau wordt een COP4HL-support lab ontwikkeld die de verschillende communities of practice ondersteunt.

dHealth Lab

Innovaties zijn nodig om de zorg hoogwaardig en duurzaam te houden. De (door)ontwikkeling en het op grote schaal gebruik maken van innovaties blijft achter bij de verwachtingen. Aan de basis hiervan ligt het 'gat' tussen ondernemers en zorginstellingen. dHealth Lab is een omgeving voor het ontwikkelen en testen van nieuwe digitale producten en innovaties op het gebied van gezondheidszorg. Hierin werken bedrijven, kennis- en zorginstellingen samen. dHealth Lab is een initiatief van het Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap en het Centre of Expertise Healthy Ageing, samen met het UMCG, Rijksuniversiteit Groningen en de IT-bedrijven Wildsea en Reconcept. Naast investeringen van deze partners krijgt het project subsidie van de gemeente Groningen, Provincie Groningen en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (via het Samenwerkingsverband Noord-Nederland).

Gezondheid, Welzijn en Technologie

Het project Gezondheid, Welzijn en Technologie richt zich op het versterken van de componenten eHealth en technologie in onderwijs en onderzoek(projecten). Zeven van onze schools en het Centre of Expertise Healthy Ageing werken hierin samen met ruim tien partnerorganisaties, waaronder Verslavingszorg Noord Nederland, het Martini Ziekenhuis, Menzis, UMCG en ROC’s. Het project is in september 2017 gestart. In de eerste maanden is een inventarisatie gemaakt van onderwijs, onderzoek en faciliteiten op het gebied van Gezondheid, Welzijn en Technologie. Management, docenten en onderzoekers van onze hogeschool hebben een studiereis gemaakt naar Noorwegen. Inmiddels is een Plan van Aanpak opgesteld voor de gehele projectperiode (tot en met augustus 2019). Het plan voorziet onder meer in kennisdeling, het gezamenlijk ontwikkelen van keuzemodules en het opzetten van leergangen voor professionals en docenten.

Betrokkenheid studenten

Het Centre of Expertise Healthy Ageing begeleidt honderden studenten bij hun stage- of afstudeeropdracht. De betrokken schools hebben een leerlijn onderzoeksvaardigheden, veelal aangestuurd door onderzoekers uit een van de lectoraten. Binnen het Centre of Expertise Healthy Ageing zijn diverse innovatiewerkplaatsen. Daarin werken studenten, docent-onderzoekers en partners uit het publieke domein en het bedrijfsleven samen aan complexe vraagstukken op het gebied van gezondheidsbevordering. Hierin wordt multidisciplinair en door verschillende soorten organisaties samengewerkt.

Zie bijlagen praktijkgericht onderzoek

- resultaten van het Centre of Expertise Healthy Ageing

Onderzoek op het gebied van Ondernemerschap

Praktijkgericht onderzoek op het gebied van ondernemerschap draagt kwalitatief en kwantitatief bij aan de onderzoeksdoelstellingen van de Hanzehogeschool Groningen en de betrokken schools. Deze doelstellingen liggen op het gebied van externe financiering, internationalisering, publicaties, presentaties en bijdragen aan het maatschappelijk debat. Belangrijke onderzoeksthema’s zijn: digitalisering, internationalisering, human capital, krachtig mkb en de zwaartepunten Healthy Ageing en Energie.

Praktijkgericht onderzoek en hogeschoolbrede inspanningen op het gebied van ondernemerschap bieden oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen in onze regio.

Roadmap

In 2017 is de roadmap Ondernemerschap nader aangescherpt. De roadmap richt zich met name op de Noordelijke Innovatie Agenda. De thema’s van het Centrum van Ondernemerschap zijn:

  • digitalisering
  • internationalisering en human capital in het mkb
  • innovatief ecosysteem

Midden- en kleinbedrijf

In 2017 hebben we verder de verbinding gezocht met het regionale midden- en kleinbedrijf (mkb). De Innovatiewerkplaatsen Digital Society Hub en Krachtig MKB zijn opgezet en nader ingericht. Er zijn veel projectvoorstellen ingediend en toegekend waarin met het mkb wordt samengewerkt. Een voorbeeld hiervan is het RAAK-MKB project MKB@Work. Het lectoraat Juridische aspecten van de arbeidsmarkt leidt dit onderzoeksproject, waaraan mkb-bedrijven uit Noord-Nederland deelnemen. In verschillende deelprojecten werken we met mkb’ers aan een structurele samenwerking, met een regelluwe aanpak en zelfregie.

U-Multirank

Onze inspanningen worden erkend. In april 2016 werd de U-Multirank gepubliceerd, op basis van een mondiaal onderzoek van de Europese Commissie onder 1500 universiteiten in 90 landen. Volgens deze ranking mag de Hanzehogeschool zich binnen het cluster Kennisoverdracht scharen tot de mondiale top 25 als het gaat om de verbinding met de regio en ‘spin offs’. In dit onderzoek is dit gedefinieerd als het aantal startups in relatie tot het aantal academici van een universiteit. Daarmee behoren we in feite tot de bovenste 2 procent van de wereld. De groei van het aantal startups vanuit de Hanzehogeschool willen we continueren.

Betrokkenheid van studenten

Het Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap betrekt jaarlijks honderden studenten bij onderzoek. In 2017 waren dat er 650. Studenten doen onder andere literatuuronderzoek, nemen enquêtes af, organiseren workshops, ontwikkelen nieuwe interventies, prototypes en software en doen effectmetingen. Zij werken mee aan onderzoeksprojecten van de lectoraten tijdens het reguliere onderwijs, in minoren, tijdens stages en bijvoorbeeld als afstudeeropdracht. Daarnaast werken studenten, docenten, onderzoekers en lectoren samen aan praktijkgerichte vraagstukken in innovatiewerkplaatsen.

Enkele voorbeelden:

  • Studenten Financieel Economisch Management waren betrokken bij het onderzoek van het lectoraat Duurzaam Coöperatief Ondernemen. Ze hebben onder meer afstudeeropdrachten gedaan voor het midden- en kleinbedrijf in de Gebiedscoöperatie Westerkwartier.
  • Veel studenten waren nauw betrokken bij het onderzoeksproject REFRAME, dat gericht is op het opzetten van een slimme regionale voedselketen.
  • In de minor Slim Produceren participeren studenten in het onderzoeksproject Duurzaam duurzamer produceren. Lectoraat Arbeidsorganisatie en arbeidsproductiviteit werkt in dit project samen met het midden- en kleinbedrijf, en studenten doen onderzoek bij deze bedrijven.

Zie bijlagen praktijkgericht onderzoek

- resultaten van het Marion van Os Centrum voor Ondernemerschap

Onderzoek op het gebied van de Kunsten

Het onderzoek op het gebied van de Kunsten richt zich op:

  • Kunst en duurzaamheid
  • Kunst en leefbaarheid
  • Kunst en ouderen
  • Kunst, leren en participeren

De samenwerking tussen de Kunsten en andere opleidingen binnen de Hanzehogeschool vindt ook steeds meer plaats in de onderzoeksprojecten.

Hieronder enkele voorbeelden van onderzoeksprojecten in 2017.

Meaningful Music in Health Care

Samen met het UMCG is het lectoraat Lifelong learning in Music in 2016 gestart met het ontwikkelen van 'Meaningful Music in Health Care' (MiMiC). Professionele musici musiceren met en voor patiënten en medisch personeel. De inzet van persoonsgerichte muzikale improvisatie kan waardevolle momenten van zingeving en esthetische ervaringen opleveren, zowel voor patiënten als verpleegkundigen. Het onderzoek heeft geleid tot inzichten in de effecten van deze praktijk en tot een nieuwe training op het Prins Claus Conservatorium voor masterstudenten en professionele musici. Ook heeft het onderzoek geresulteerd in een online resource voor musici die zich in deze praktijk willen specialiseren. Verder is er een documentaire gemaakt die inzicht geeft in de werkwijze van de musici en in de impact die live muziek heeft op patiënten en verpleegkundigen. In december 2017 is het project afgesloten met een symposium waarop de resultaten zijn gepresenteerd.

Onderzoeksgroep Kunsteducatie

De Onderzoeksgroep Kunsteducatie startte dan wel continueerde in 2017 een grote verscheidenheid aan korter en langer lopend onderzoek naar verbetering van de binnen- en buitenschoolse kunsteducatie in Noord-Nederland. Onderwerpen van het afgelopen jaar zijn onder meer: creativiteitsontwikkeling in de muziekles in de basisschool; ontwikkelen van een coaching programma voor groepsleerkrachten basisonderwijs voor een ‘talentkrachtige’ aanpak van beeldend onderwijs; de rol van de beeldende kunsten in eLabs in het voortgezet onderwijs; vernieuwing van muziekonderwijs in muziekscholen; samenwerking tussen scholen en culturele instellingen in culturele leergemeenschappen; en het gebruik van digitale portfolio in de kunsteducatie. Veel van deze projecten zijn extern gefinancierd, en er wordt samengewerkt met partners als Kunst&Cultuur Drenthe, Bij Vrijdag, Kunstkade Leeuwarden, en een grote hoeveelheid basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs.

Ik zie, ik zie in het Odensehuis

Studenten van Academie Minerva portretteerden mensen met dementie op een gesloten afdeling van zorginstelling ZINN in Groningen. Drie maanden lang schetsten kunststudenten wekelijks hun bijzondere modellen. Het artistieke proces van de studenten is gemonitord en onderzocht vanuit Kenniscentrum Kunst en Samenleving. De resultaten zijn geëxposeerd in het UMCG en op de Academie voor Verpleegkunde.

Hacking Health Groningen

Het lectoraat Art & Sustainability heeft samen met het UMCG geparticipeerd in het multidisciplinair project Hacking Health Groningen. Dit project is gericht op innovaties in de zorg en heeft uiteindelijk geleid tot een hackaton, waarin de prototypes werden gepresenteerd. Het beste prototype was van studenten van Academie Minerva.

Trappenhuizen UMCG

Studenten van Academie Minerva maakten in opdracht van het UMCG een ontwerp voor twee bestaande trappenhuizen. Zo worden – in het kader van Healthy Ageing – bezoekers, staf en patiënten gemotiveerd om de trap te nemen.

Lauwersmeergebied

In opdracht van de Provincie Groningen realiseerden in 2017 studenten een ontwerp voor drie nieuwe entrees van het Lauwersmeergebied. De entrees moeten bijdragen aan het zichtbaar maken van het Lauwersmeergebied als nationaal park.

Zie bijlagen praktijkgericht onderzoek

- resultaten van het kenniscentrum Kunst & Samenleving

Onderzoek op het gebied van Honours

Expertisecentrum voor honoursonderwijs

Het lectoraat Excellentie in Hoger Onderwijs en Samenleving opereert samen met het Hanze Honours College als het Expertisecentrum voor honoursonderwijs. Het team van dertien onderzoekers doet in een internationale context onderzoek naar talentontwikkeling en honoursonderwijs. Het lectoraat heeft een leidende rol in het European Honors Council. Dit is een netwerk van Europese kennisinstellingen, dat in juni 2016 is opgericht.

Hanze Honours Research Center

Het Hanze Honours Research Center onderzoekt wat studenten stimuleert tot het leveren van uitmuntende prestaties. Hierbij wordt gekeken naar de didactische benadering van de docenten en de factoren die een inspirerende leeromgeving bepalen. Ook onderzoekt het lectoraat in samenwerking met het werkveld de kenmerken van een excellente professional. De kennis die het lectoraat genereert, wordt zowel binnen onze hogeschool als daarbuiten uitgedragen.

Een beeldbepalend onderzoek is Co-Talent (voorheen: We-Talent). Het streven hiervan is het stimuleren van gezamenlijke talentontwikkeling in het Europees hoger onderwijs. Als leading partner in de European Honors Council blijkt Hanze UAS de beste papieren te hebben om talentvolle jonge mensen te helpen het beste uit zich zelf te halen en innovatie en creativiteit in curricula te bevorderen.

Exchange:
www.hanze.nl/nld/onderzoek/kenniscentra/lectoraat-excellentie/exchange-dissemination-and-cultural-change-through-honours-education

Publicaties:
https://www.hanze.nl/nld/onderzoek/kenniscentra/lectoraat-excellentie/excellente-professionals/publicaties/publications-2017

 

Internationalisering van onderzoek en innovatie

Het onderzoek op onze hogeschool krijgt steeds meer een internationale dimensie.

De kenniscentra en Centres of Expertise werkten in 2017 aan het verstevigen van de internationale contacten. Er zijn internationale netwerken gevormd, die onder meer gericht zijn op het aangaan van strategische partnerschappen en het aanboren van Europese subsidiebronnen. Belangrijke inhoudelijke zwaartepunten hierbij zijn Energie, Healthy Ageing, Innovatie, Ondernemerschap en Excellentie.

Enkele voorbeelden:

  • Lectoren van onze hogeschool namen deel aan een bezoek aan het Baskische stadje Mondragón. Hier hebben ze onderzocht of het coöperatieve ondernemen, dat in dit gebied gemeengoed is, ook de regionale economie van de Gebiedscoöperatie Westerkwartier kan versterken.
  • De Europese Commissie reikte ‘Michelin-sterren’ uit voor de beste Healthy Ageing-regio’s. Noord-Nederland behaalde – onder aanvoering van Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN) – voor de tweede keer de maximale score. Wij zijn een belangrijke partner van het HANNN en hebben mede met het Centre of Expertise Healthy Ageing bijgedragen aan het behalen van deze vier sterren.
  • Diverse van onze onderzoekers hebben hun onderzoek in het buitenland gepresenteerd. Zo waren we vertegenwoordigd tijdens conferenties of symposia van:
    • de Swedish Nutrition Foundation
    • the Finnish Sport Association for Persons with Disabilities
    • the European Real Estate Society
    • the European Facility Management Conference
    • the High Technology Small Firms (HTSF) Conference
    • the International Association of People-Environment Studies
    • DEMAND (Dynamics of Energy, Mobility and Demand)
    • the European Society for Clinical Nutrition and Metabolism
    • the International Association of Logopedics and Phoniatrics
  • Het Energy Transition Centre (EnTranCe) ontving een groot aantal internationale delegaties, onder meer uit Finland, Litouwen, Rusland en Zuid-Korea.
  • We acteren actief in diverse Europese netwerken: Energie Expertise Netwerk van de BENELUX, Enterprise Europe Network, Knowledge4Innovation, ERRIN, Nether, EUREC en Dutch Network Brussels.

Innovatie en valorisatie

Hanze Invent

Samen met externe partners ondersteunt Hanze Invent studenten, schools en lectoraten bij innovatie en valorisatie. Hanze Invent begeleidt het valorisatietraject, beoordeelt (kennis)producten (onderzoek, stages en afstudeerscripties vanuit schools, lectoraten en innovatiewerkplaatsen) op hun innovatie- en valorisatiemogelijkheden en selecteert de meest kansrijke innovaties. Deze innovaties worden begeleid bij de doorontwikkeling tot octrooien en patenten, dan wel tot marktrijpe producten of diensten.

In 2016 heeft een eerste globale inventarisatie binnen onze hogeschool meer dan 100 potentiële innovaties opgeleverd. Hanze Invent onderzoekt deze en begeleidt ze waar mogelijk naar een hoger TRL- of IRL-niveau. Er zijn tien opleidingen geselecteerd die in 2016/2017 het valorisatiepotentieel van stage- en afstudeerscripties gaan beoordelen.

In de eerste ronde Take-off HBO (haalbaarheidsstudies naar innovaties door het ministerie van EZ) zijn twee van onze aanvragen gehonoreerd.

Wekelijks geven we een nieuwsbrief uit met nieuws over innovaties en ondernemerschap. Deze wordt verzonden naar 30.000 interne en externe relaties. Er is een goed toegankelijke website ontwikkeld met het integrale aanbod van Hanze Invent.

Hanze Ontwerpfabriek

De Hanze Ontwerpfabriek helpt teams van studenten, docenten, medewerkers en externe professionals bij het uitwerken van innovatiegerichte vraagstukken. Met creatieve onderzoeksmethoden en door te werken in multidisciplinaire teams, stimuleert de Hanze Ontwerpfabriek een ondernemende houding en kennisuitwisseling. Voor alle activiteiten wordt een ‘hands on’-methode gehanteerd.

De Hanze Ontwerpfabriek is in 2016 aangehaakt bij Hanze Invent en helpt innovaties verder te ontwikkelen en naar de markt te brengen.

In 2016 heeft de Hanze Ontwerpfabriek samen met Stafbureau Informatisering en Stafbureau O&O een nieuwe locatie gekregen op de Zernike Campus. Op de nieuwe locatie komen creativiteit en techniek samen, kan geëxperimenteerd worden met digitale mogelijkheden en kunnen in een unieke omgeving prototypes worden ontwikkeld. De Hanze Ontwerpfabriek werkt verder samen met externe partijen zoals Triade, O2G2, Hogeschool Rotterdam, Rijksuniversiteit Groningen, gemeente Groningen, IBM, Noorden Duurzaam, ZIENN en het Festival of Entrepreneurial Learning.